اقلید از منظر تاریخ

شرحی بر دیرینه اقلید

در کتاب پرتو وحید در اسرار خت جمشید همانطور که قبلاً اشاره شد معنای کلمه آزارگارتا را از اقلید تا آسپاس نگاشته و کار مردم را کشاورزی و دامداری بخصوص تربیت اسب جنگی قلمداد نموده است.
این برنامه بخصوص با روند زندگی مردم مطابقت دارد چرا که در زمان هخامنشیان از اسبان جنگی این منطقه استفاده می شده است.
در کتابهای دیگر قدمت اقلید را بر دورهء ساسانیان نسبت داده ، این مورد با توجه به سنگ نوشته های تنگ براق و حوضچه دختر گبر عنوان شده و در کتابهای دیگر از اکلیل و اکلیات نام برده شده است و با احتمال زیاد همان کلمه اکلیل و اکلیل است که به مرور زمان به اقلید تغیر نام یافته است و در کتابهای زیادی از اقلید نام برده شده است.
وجود آثار مانده از تل نقاره خانه در شمال اقلید قدمت آن را به دوره هخامنشیان و آثار و بقایای موجود در منطقه قدمت شهرستان را قبل از دوران تاریخی می رساند.
جمعیت شهرستان در آخرین سرشماری حدود یکصد هزار نفر بوده که در زمان ییلاق حدود هفتاد هزار نفر عشایر به آن افزوده می شود.
زبان مردم اقلید فارسی است اما به خاطر وضعیت منطقه، لهجه های متفاوتی دارند.
آداب و رسوم مردم اقلید با توجه به ویژگی های مخصوص خود بیشتر به آداب و رسوم مردم فارس می ماند.
از نظر زندگی و برخورد با مردم منحصر به فرد است، منجمله خون گرم بودن، زود آشنا شدن، با نیتی پاک و باطنی با صفا با میهمان بر خورد کردن و در مورد بعضی از مراسم مانند عروسی، عزاداری ، عید نوروز، عید غدیر و سایر برنامه ها با ظرافتی خاص برنامه ریزی کرده که مورد توجه و منحصر بخود میباشد.
اقلید را در زمان قــدیم حصاری بوده است که در اصطلاح عوام به آن ماربست گفته می شود قسمتی از آثار و بقایای آن هنوز بر جای میباشد و این بیانگر این قضیه است که اطراف شهر دیواری بوده، مردم برای حفاظت از شهر در پشت دیوار سنگر می گرفته ونگهبانی می داده اند و هیچ احدی بدون اجازه حق ورود به شهر را نداشته اند، در بعضی از محلها دروازه هایی به فراخور وجود داشته، ورود و خروج از آن محل صورت می گرفته است.
از ابتدای ورود به اقلید تا محل فعلی میدان شهدا ( یا قلعه میدان اسبق ) کانالی بوده که این کانال در زیر زمین حفر و به صورت بسته بوده که مردم به آن آدربسته (یا هادربسته ) می گویند (هادر در لفظ اقلیدی به نام نگهبان است)، این کانال شعباتی به تعدادی از محل ها داشته است و در هر چند صد متر یک روزنه برای عبور هوا در آن تعبیه شده است.
استفاده از این کانال در زمان حمله دشمن به خاطر محفوظ ماندن آذوقه و نیز حمله ناگهانی از پشت به دشمنی که وارد منطقه شده است حفر گردیده ، هنوز آثار آن وجود دارد.
در محل تقر اقلید آثار و بقایای یک استخر عظیم وجود دارد که آن در عوام سخل گزین یا سخر آدربسته گویند و بیانگراین است که در این مکان کاخی بزرگ وجود داشته و این استخر مربوط به کاخ بوده که احتمالاً در آن استخر، آبهای روان منطقه جمع آوری و از آن برای زراعت و غیره استفاده می نموده اند و نیز به سخل گزین هم معروف است.
آثار و بقایای مربوط به عمارات بهرام گور نیز موجود می باشد که از قصرهای بهرام در منطقه اقلید بوده است، تونل یا کانال موجود که هنوز آثارش باقی است از مرکز شهر اقلید به این محل امتداد داشته است، با توجه به موقعیت منطقه در آن زمان احتیاج بوده که مکانهایی یا شهرهایی در بعضی نقاط احداث گردد، که کاخ موجود در محل تقر یکی از آن مکانها بوده است که نظامی در اشعار خود هفت گنبد را که موءید وجود کاخهای زمان بهرام عنوان می نماید .